Najviši ili bolje rečeno najduži vodopad u Srbiji je upravo vodopad Kaluđerski skokovi (232m) koji se nalazi na Staroj planini u ataru sela Topli Do. Spada u kategoriju kaskadnih vodopada. Sastoji se od niza manjih vodopada koji su strmim kaskadama povezani u jedinstvenu celinu.
Vodopad se nalazi u gornjem toku Kaluđerske reke koja izvire iz istoimenih vrela na oko 1900 metara nadmorske visine, ispod najvišeg vrha Stare planine, Midžora ( 2169 mnv ). Snaga vode prosekla je sebi put kroz zelena prostranstva i na tom putu ogolila zemlju do same srži Stare planine, prepoznatljivog crvenog peščara.
Ovo monumentalno delo prirode je prvi put predstavljeno javnosti tek 2012.godine. Naime, autor knjige ,, Vodopadi Srbije “ Dragovan Stojadinović Šule je obilazeći sliv Toplodolske reke u razgovoru sa meštaninom Toplog Dola Miletom Cenićem saznao za veliki kaskadni vodopad za koji uglavnom znaju samo meštani. Nedugo nakon tog saznanja ekipa u sastavu Dragoslav Stojanović Šule, Saša Milanović, Ljiljana Vasić, Milorad Kličković je izvršila merenje i ustanovila visinu vodopada. Ustanovili su da prve kaskade kreću na 1554 mnv i preko niza većih i manjih kaskada spuštaju se na kotu od 1322 m. Rezultat tih merenja je ujedno je bio i otkriće najvećeg vodopada u Srbiji.
Kaluđerska reka je pritoka Rekitske reke, u nju se uliva kod mesta zvanog Selište, na oko 4 km od Toplog Dola. Put koji vodi ka Selištu i Kaluđerskoj reci je ujedno put koji od sela vodi ka Babinom zubu. Krećući se njime imate prilike da uživate u prelepoj Rekitskoj reci. Kod Selišta se udesno odvaja put koji prati tok Kaluđerske reke. Nakon otprilike 1 km spušta se u korito potoka i prelazi na levu stranu odakle kreće prava avantura. Pošto smo već ugledali svoj cilj, u blizini prvih kaskada nailazimo na pritoku koja se zove Vrla strana. Po prelasku te pritoke nastavlja se dalje tokom Kaluđerskog potoka i tu već kreću najniže kaskade odnosno donji deo vodopada.
Treba imati na umu da poseta ovog vodopada nije za svakoga. Pojedine deonice na putu ka vodopadu, naročito u gornjem delu staze, su teže prohodne. Gusto rastinje, napadala stabla, strm teren i klizave stene su potencijalne poteškoće na koje treba računati ako se rešite da krenete u avanturu ka Kaluđerskim skokovima. Međutim, prizori koji se ukazuju na svakom koraku višestruko nagrađuju posetioce za njihov trud.
Najbolje vreme za posetu ovog vodopada je rano proleće kada ima i najviše vode ali je meni doživljaj najpotpuniji u kasno proleće kada je vegetacija već u punom sjaju i sve je šareno od poljskog cveća a crvene stene lepotom pariraju beskrajnom zelenilu.
Autor teksta i fotografija: Milan Simonović
aktivista pokreta „Odbranimo reke Stare planine“
Autor videa o vodopadu: Ivan Stanković
